Yapay zeka gazetecilikle sınıfta kaldı: Haberlerin yarısını yanlış veriyor
BBC’nn liderlik ettiği uluslararası çalışma, Napoli’deki EBU Haber Meclisi’nde başlatıldı. 18 ülkede 22 kamu hizmeti medya kuruluşunun 14 dilde çalıştığı çalışma, dört önde gelen yapay zeka aracında birden fazla sistemik sorun tespit etti.
Katılımcı PSM’den profesyonel gazeteciler, doğruluk, kaynak, görüşü gerçeklerden ayırma ve bağlam sağlama gibi temel kriterlere göre ChatGPT, Copilot, Gemini ve Perplexity’den gelen 3.000’den fazla yanıtı değerlendirdi. Temel bulgular şöyle:
– Yapay zekaya verilen yanıtların yüzde 45’inde en az bir önemli sorun vardı.
– Yanıtların yüze 31’inde ciddi kaynak sorunları (eksik, yanıltıcı veya yanlış atıflar) görüldü.
– Yüzde 20’sinde ise karışık detaylar ve güncelliğini yitirmiş bilgiler gibi önemli doğruluk sorunları yer alıyordu.
– Gemini, yanıtların yüzde 76’sında önemli sorunlarla en kötü performansı gösterdi; bu oran diğer asistanların iki katından fazlaydı ve büyük ölçüde zayıf kaynak performansından kaynaklanıyordu.
BBC’nin bu yılın başlarında elde ettiği sonuçlarla bu çalışma arasındaki karşılaştırma, bazı iyileşmeler olduğunu ancak yine de yüksek hata oranları olduğunu gösteriyor.
GENÇLER HABER İÇİN YAPAY ZEKAYA YÖNELDİ
Yapay zekâ asistanları, birçok kullanıcı için arama motorlarının yerini almaya başladı bile. Reuters Enstitüsü’nün 2025 Dijital Haber Raporu’na göre, çevrimiçi haber tüketicilerinin yüzde 7’si haberlerine ulaşmak için yapay zekâ asistanlarını kullanıyor ve bu oran 25 yaş altı kullanıcılar arasında yüzde 15’e yükseliyor.
EBU Medya Direktörü ve Genel Müdür Yardımcısı Jean Philip De Tender, “Bu araştırma, bu eksikliklerin münferit olaylar olmadığını kesin olarak gösteriyor,” diyor. “Bunlar sistematik, sınır ötesi ve çok dilli ve bunun kamu güvenini tehlikeye attığına inanıyoruz. İnsanlar neye güveneceklerini bilmediklerinde, sonunda hiçbir şeye güvenmemeye başlıyorlar ve bu da demokratik katılımı engelleyebiliyor.”
BBC Generative AI Program Direktörü Peter Archer şöyle diyor:
“Yapay zeka konusunda ve izleyicilere daha fazla değer sunmamıza nasıl yardımcı olabileceği konusunda heyecanlıyız. Ancak insanların okuduklarına, izlediklerine ve gördüklerine güvenebilmeleri gerekiyor. Bazı iyileştirmelere rağmen, bu asistanlarda hala önemli sorunlar olduğu açık. Bu araçların başarılı olmasını istiyoruz ve izleyicilere ve daha geniş topluma hizmet sunmak için yapay zeka şirketleriyle çalışmaya açığız.”
Araştırma ekibi ayrıca, raporda ortaya çıkan sorunlara çözüm geliştirmeye yardımcı olmak amacıyla Yapay Zeka Asistanlarında Haber Bütünlüğü Araç Seti’ni yayınladı.
Bu set, yapay zeka asistanlarının yanıtlarını ve kullanıcılar arasında medya okuryazarlığını iyileştirmeyi içeriyor. Mevcut araştırmada tespit edilen kapsamlı içgörüler ve örneklere dayanan Araç Seti, iki ana soruyu ele alıyor: “İyi bir yapay zeka asistanının haber sorusuna verdiği yanıt ne olmalı?” ve “Düzeltilmesi gereken sorunlar nelerdir?”.
Ayrıca, EBU ve Üyeleri, AB ve ulusal düzenleyicilere bilgi bütünlüğü, dijital hizmetler ve medya çoğulculuğuna ilişkin mevcut yasaları uygulamaları konusunda baskı yapmaktadır. Ayrıca, yapay zekâ gelişiminin hızlı temposu göz önüne alındığında, yapay zekâ asistanlarının sürekli bağımsız izlenmesinin hayati önem taşıdığını vurgulamakta ve araştırmaların sürekli olarak sürdürülmesi için seçenekler aramaktadır.
Bu çalışma, BBC’nin Şubat 2025’te yayınladığı ve yapay zekanın haber işleme konusundaki sorunlarını ilk kez vurgulayan araştırmasına dayanmaktadır. İkinci tur, kapsamı uluslararası alanda genişleterek sorunun sistemsel olduğunu ve dil, pazar veya yapay zeka asistanıyla bağlantılı olmadığını doğrulamıştır.
BBC, bugün ayrıca, izleyicilerin yapay zeka asistanlarının haber amaçlı kullanımına ve algılarına ilişkin bir araştırma yayınladı. Bu araştırma, birçok kişinin yapay zeka asistanlarının doğru özetler üreteceğine güvendiğini gösteriyor. İngiltere’deki yetişkinlerin üçte birinden biraz fazlası, yapay zekanın doğru özetler üreteceğine güvendiğini söylerken, 35 yaş altı kişilerde bu oran neredeyse yarıya düşüyor.
Bulgular büyük endişelere yol açıyor. Birçok kişi, haber içeriklerinin yapay zeka özetlerinin doğru olduğunu varsayıyor, ancak doğru değiller; hatalar gördüklerinde ise, bu hatalar yapay zeka asistanının ürünü olsa bile, haber sağlayıcılarını ve yapay zeka geliştiricilerini suçluyorlar. Sonuç olarak, bu hatalar insanların haberlere ve haber markalarına olan güvenini olumsuz etkileyebilir.
