NASA’nın Perseverance aracı, Mars yüzeyinde nadir görülen neredeyse kusursuz küresel yapılar keşfetti.
20 yılı aşkın bir süre önce, Opportunity aracının Meridiani Planum’da bulduğu ve “yaban mersini” (blueberries) olarak adlandırılan küçük kürelere benzerliğiyle dikkat çeken bu yeni yapılar, bilim dünyasında heyecan yarattı.
Ancak bu kez farklı olan bir şey var: Yeni keşfedilen kürelerin oluşumu, suyla değil, ateşle ya da kozmik darbeyle ilgili olabilir.
SIRA DIŞI MANZARA
Keşif, Jezero Krateri yakınlarında yer alan ve ekibin “Witch Hazel Hill” adını verdiği bölgede yapıldı. Bazı kürelerin kayalara gömülü olduğu, bazılarının ise yüzeyde serbest halde bulunduğu gözlemlendi.
İLK KEŞİFTEN OLDUKÇA FARKLI
İlk bakışta Opportunity’nin bulduğu “blueberry” kürelerine benzese de, bu yeni oluşumların kökeni oldukça farklı.
Önceki küreler, yeraltı suyuyla doymuş tortularda oluşmuş hematit minerali içeriyordu. “Rowsell Hill”deki küreler ise bazaltik yapıya sahip ve muhtemelen volkanik bir patlama ya da meteorit çarpması sırasında oluştu.
Çarpma anında yüzeydeki kayalar eriyerek havaya sıçrayabilir ve bu eriyik parçacıklar hızla soğuyarak küresel şekiller alabilir. Alternatif olarak, lav püskürmesi sırasında da bu tür yapılar meydana gelebilir.
MARS’IN ATEŞLİ TARİHİ
Bilim insanları, bu yeni keşfin Mars’ın erken dönemlerinde yaşanan enerjik olaylara dair ipuçları sunduğunu belirtiyor. Eğer bu küreler bir meteorit çarpmasıyla oluştuysa, çarpan cismin bileşimi ve çarpma kraterlerinin Mars’taki rolü hakkında bilgi verebilir. Eğer bir volkanik patlamayla ortaya çıktıysa, Jezero Krateri çevresindeki antik volkanik faaliyetlere ışık tutabilir.
Her iki durumda da, bu gizemli küreler, Mars’ın dinamik ve hareketli geçmişine dair yeni bir pencere aralıyor.
