Cambridge Üniversitesi’nden davranış ekoloğu Alexandra Schnell ve ekibinin yürüttüğü çalışma, mürekkep balıklarının ünlü “marshmallow testi”nin (ödülü erteleme testi) uyarlanmış bir versiyonunu başarıyla geçtiğini ortaya koydu.
Orijinal testlerde, çocuklardan önlerindeki şekerlemeyi yemeden beklemeleri istenir; bekleyebilirlerse daha büyük bir ödül alırlar. Bu, geleceğe yönelik planlama ve özdenetim gibi bilişsel yetenekleri ölçer.
Araştırmacılar, altı mürekkep balığını özel bölmeli akvaryumlara yerleştirdi. Daha az tercih edilen bir yiyecek (çiğ karides) hemen erişilebilir durumdayken, çok daha cazip olan canlı karides yalnızca belirli bir süre (10–130 saniye) beklendikten sonra erişilebilir hale geldi. Eğer hayvan hemen karidese yönelirse, ödül olan canlı karides kaldırıldı.
BÜYÜK BEYİNLİ OMURGALILARLA KIYASLANABİLİR BİR BAŞARI
Sonuçta tüm mürekkep balıkları, ödülü erteleyip beklemeyi tercih ederek daha lezzetli yiyeceğe ulaşmayı seçti. Bu süre, bazı bireylerde 130 saniyeye kadar çıktı. Bilim insanlarına göre bu, şempanze ve kargalar gibi büyük beyinli omurgalılarla kıyaslanabilir bir başarı.
Proceedings of the Royal Society B dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, deneyin ikinci aşamasında, balıklara görsel ipuçlarını öğrenme ve değişime uyum sağlama becerileri test edildi. En hızlı öğrenen mürekkep balıklarının, aynı zamanda en uzun süre bekleyebilenler olduğu görüldü. Bu, özdenetim ile öğrenme kabiliyeti arasında bir ilişki olabileceğini gösterdi.
BU YETENEK NEDEN GELİŞTİ?
Mürekkep balıkları ne alet kullanıyor ne de yiyecek depoluyor; ayrıca sosyal canlılar da değiller. Araştırmacılar, bu özelliğin onların avlanma biçiminden kaynaklanmış olabileceğini düşünüyor. Çoğu zaman kamuflaj altında gizlenerek bekleyen mürekkep balıkları, yalnızca kısa süreli avlanma anlarında ortaya çıkıyor. Bu sırada avcıların hedefi haline geldikleri için, daha iyi yiyeceğe ulaşmak adına bekleyebilmek, hayatta kalma avantajı sağlıyor olabilir.
DAHA ÖNCE DE “ANIYA BENZER HAFIZA” TESPİT EDİLMİŞTİ
Daha önce mürekkep balıklarında “anıya benzer hafıza” tespit edilmişti. 2024’te yapılan başka bir çalışmada ise ilk kez “yanlış anılar” oluşturdukları gözlemlendi. Bilim insanları, bu bulguların mürekkep balıklarının geleceğe yönelik planlama yapabilme ihtimalini araştırmak için güçlü bir temel sunduğunu belirtiyor.
