MRNA tabanlı Covid-19 aşıları için kalp krizi vakalarını artırdığı, erken ölümlere neden olduğu, bağışıklık sistemine zarar verdiği vs. gibi birçok iddia ortaya atılmıştı.
Hatta Covid salgınının planlı programlı insan nüfusunu azaltmaya yönelik bir proje olduğu, aşılar vasıtasıyla insanlar çip takıldığı gibi birçok komplo teorisi de gündeme gelmişti.
Aslında mRNA’nın yeni bir teknoloji olduğu bazı yan etkilerinin daha sonra yapılacak araştırmalarla ortaya çıkabileceğini belirtilmişti.
Salgın hızla yayıldıkça ölüm oranlarını düşürmek, insanlara bağışıklık kazandırmak adına mRNA tabanlı aşıların kullanımına onay verilmişti.
Pandeminin ardından dört yıl geçti ama aşılar hala tartışma konusu.
Bazıları aşı yaptırdığına pişman, bazıları ise mutlu.
Peki, bilim ne diyor?
Fransa‘da yürütülen son kapsamlı bir araştırmada, tam 28 milyondan fazla yetişkinin sağlık verileri incelendi.
1 Kasım 2021 itibarıyla Fransa’da yaşayan 18-59 yaş aralığındaki 28 milyondan fazla kişinin sağlık kayıtlarını inceledi.
Bu grubun yüzde 79’u Mayıs-Kasım 2021 döneminde ilk COVID-19 aşı dozunu almıştı. Araştırma Fransa’da en yoğun aşılama sürecine denk getirildi.
28 milyon gerçekten çok geniş bir örneklendirme!
Ve araştırmada sadece COVID-19’a bağlı ölümlerin değil, her türlü nedene bağlı ölüm riskinin aşılanan kişilerde daha düşük olduğu ortaya çıktı.
Veriler, aşılanan kişilerde dört yılsonunda ölüm riskinin yüzde 25 daha düşük olduğunu gösteriyor.
Elbette daha fazla araştırma sonucuna ihtiyaç var ama şu ana kadar yapılan araştırmalar mRNA tabanlı COVID-19 aşılarının uzun vadeli güvenliğini de ortaya çıkarıyor.
***
YAPAY ZEKA, SANAT YAPABİLİR Mİ?
Oscar’lı usta oyuncu Leonardo DiCaprio: “Yapay zeka hiçbir zaman sanat yapamayacak. Yapay zeka videoları da diğer internet çöplerinin arasında kaybolup gidecek” demiş.
Seviyorum böyle hiç uzatmadan, kitabın ortasından konuşanları.
Evet, yapay zeka çok işte başarılı olacak ama sanat başka bir şey!
İnsanın duygu, düşünce ve hayallerini, somut ve soyut malzemelerle yaratıcı gücünü kullanarak kişiyi etkileyecek biçimde anlatmasına genel anlamda sanat diyoruz.
Sanat, sadece var olanı yeniden üretmek değil, yeni ve özgün olanı da yaratma sürecidir.
Yapay zekaya insanoğlunun sahip olduğu tüm bilgileri yükleyin yine de yeni ve özgün olanı yaratmakta zorlanır.
Çünkü bu yaratım sürecinde işin içine hayal gücü, duygular, gözlemler, özgünlük, risk alma vs. gibi süreçler devreye girer.
Yapay zeka daha önce yapılanları kusursuz bir şekilde kopyalayabilir, sentezleyebilir ama DiCaprio gibi insanın ruhunun bin bir halini etkileyici bir şekilde yansıtamaz.
Özetle DiCaprio haklı.
***
UYKUSUZLUK ÖMRÜ KISALTIYOR
ABD’de Oregon Sağlık ve Bilim Üniversitesi’nden yürütülen çalışmada, 2019- 2025 döneminde 3 binden fazla bölgede uyku süresi ile yaşam süresi arasındaki ilişkiyi inceledi.
Ve araştırma, yetersiz uykunun yaşam beklentisini düşüren faktörler arasında sigaradan sonra en güçlü ikinci gösterge olduğunu ortaya koydu.
Hareketsizlik, diyabet ve obezite gibi risk faktörleri bile az uykunun gerisinde kaldı.
Gecelik yedi saatten az uyuyanların yaşam beklentisinin belirgin biçimde daha düşük çıkıyor.
Yeterli ve sağlıklı uykunun yararlarından bahsetmemize gerek yok herhalde.
Cep telefonunu şarj etmek gibi bir şey!
Yetişkin bireylerin günde yedi-sekiz saat uyuması gerekiyor ama az uyku dünyanın ortak sorunu olmaya başladı.
Cep telefonu, tablet, bilgisayar ve dijital platformların kullanımı arttıkça uyku süremiz de genel olarak azalıyor.
Uyumadan önce biraz daha sosyal medyada takılayım, bir dizi izleyim dedikçe uyku düzenimiz zamanla zarar görüyor.
Teknoloji geliştikçe daha az uyuyoruz.
Türkiye’de her dört kişiden yaklaşık biri günlük uykusunu tam alamadığını söylüyor.
Türkiye’de yetişkinlerin ortalama uyudukları sürenin 6 saat 50 dakika olduğu tahmin ediliyor.
Elbette yeterli derecede uyuyan da var, az uyuyan da… Ortalama uyku süresinin 6 saat 50 dakika ile yedi saatten az olması ciddiye alınması gereken bir sorun.
Dünya genelinde bireylerin yüzde 80’i mevcut uyku kalitesini arttırmayı istemesi, insanların büyük çoğunluğunun az uyumanın sorunlar yarattığını bildiğini gösteriyor.
Ama bilmek yetmiyor. Yeterli uyku için özveride bulunmanız gerekiyor.
Ekrana bakmak sürenizi, günlük kafein alımınızı azaltmanız, stresten uzak yaşamanız gerekiyor!
***
ASGARİ ÜCRET 27 BİN 630 TL Mİ OLACAK?
Son günlerin en çok tartışılan sorusu; “Asgari ücret ne kadar olacak?” Gazeteciler, uzmanlar, astrologlar vs. herkes bir tahminde bulunuyor.
Amerikalı bankacılık devi JPMorgan da Türkiye’deki asgari ücretin ne kadar artacağına dair tahmini açıkladı.
Bankanın yayımladığı son rapora göre, asgari ücretin yüzde 25 oranında artması bekleniyor.
Bu da yaklaşık olarak 27.630 TL’ye denk geliyor. JP Morgan, 2025 yılı asgari ücret tahminini tam isabetle yapmıştı. Bakalım bu yıl da tutacak mı? Aslında bu rakama tahminden çok, küresel piyasanın beklentisi mi desek bilemedim!
***
SATRANÇ USTASINI PAVYONA GÖTÜRMEK
“Ankara’yı sevmiyorum. Beni orada pavyona götürdüler ve hiçbir şeyde hesap listesi yoktu.
120-160 bin TL gibi bir hesap ödettiler.” Bu açıklamayı büyük satranç ustası Hans Niemann yaptı, iyi mi?
En üst seviye bir satranç ustasını Ankara’da kim ve neden pavyona götürür?
Adamın yaşadığı kültür şokunu düşünemiyorum!
Niemann, pavyonda tarla bırakan dayılar kadar olmaza da bir hobi bahçesi bıraktığı kesin!
***
Altyazı
“İnsan, parayla ölçülebilen tüm değerlerini kaybettiğinde geriye kalandır.” (Nomadland)
