“TEK BİR KAYNAĞA BAĞLI DEĞİLİZ”
Soru: Savaş uçaklarının en kritik alt sistemlerinden birisi jet motorları. Türk savunma sanayisinin en önemli projeleri arasında yer alan KAAN’da bu ihtiyaç nasıl karşılanacak, yerli motor konusunda yürütülen çalışmaların geldiği aşama nedir?
Cevap: Milli Muharip Uçağımız KAAN’ın motor çalışmalarında da aynı anlayışla ilerliyoruz. KAAN seri üretimi yabancı değil yerli motor üzerinden planlandı. KAAN savaş uçağının ana motoru TF35000 ve yardımcı güç ünitesi APU60 için geliştirme faaliyetleri başarıyla devam etmektedir. Savunma sanayiinde süreç daima bu şekilde işler. Önce mevcut motorlarla başlanır, ardından milli motor projeleri devreye alınır. Biz de KAAN’ı blok yaklaşımıyla üretiyoruz. Yani farklı aşamalarda, farklı kabiliyetlerle güçlenen versiyonlarını envantere kazandırarak, kademeli olarak geliştiriyoruz. Bu kapsamda KAAN savaş uçağımızın teslimat takviminde bir gecikme bulunmamaktadır. Seri üretimimizi riske atmamak için de yalnızca tek bir kaynağa bağlı kalmıyor, farklı tedarik kanallarıyla çalışıyor, alternatifleri eş zamanlı olarak değerlendiriyoruz. Böylece hem takvimi güvence altına alıyor hem de milli motor geliştirme yol haritamızı kesintisiz ilerletiyoruz.
KAAN’ın geleceği hiçbir şekilde tek bir ülkenin motoruna bağlı değildir. Biz mühendislerimize güveniyoruz. TF35000’in seri imalat süreci planlandığı şekilde devam ediyor.
Türkiye, motor teknolojilerinde kara, hava, deniz ve füze sistemlerinin tümünde ihtiyaç duyulan kritik kabiliyetleri yerli ve milli imkanlarla karşılayabilecek seviyeye ulaşmıştır. Gaz Türbinli Motor Yol Haritamız doğrultusunda jet motorlarında da bağımsızlığı yakalayacak adımlarımızı kararlılıkla sürdürüyoruz.
Türkiye, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın vizyonu, iradesi, kararlı duruşu, destekleri ve güveniyle son 20 yılda savunma sanayiinde elde ettiği büyük kazanımları daha da ileriye taşıyacak vizyona, iradeye ve kabiliyete sahiptir. Mühendislerimiz, araştırmacılarımız ve sanayicilerimizle birlikte her zaman daha iyisini hedefliyor “tam bağımsız savunma” idealimiz doğrultusunda milletimizin güvenliği için durmaksızın üretmeye devam ediyoruz.
“PROTOTİP UÇAKLARIN ÜRETİMİ SON HIZLA DEVAM EDİYOR”
Soru: KAAN’ın prototiplerinin üretimine devam ediliyor. Prototipler için ihtiyaç duyulan motorların tedariki tamamlandı mı, bu süreçte herhangi bir sorun yaşanması söz konusu olabilir mi?
Cevap: KAAN prototip uçaklar için gerekli tüm motorlar tedarik edilerek Türkiye’ye teslimatları tamamlandı. Prototip uçaklarımızın üretimi son hızla devam etmektedir.
Soru: KAAN için ihtiyaç duyulan motorlarının ABD’den temini konusundaki talebe ilişkin güncel durum nedir? Mevcut risklerin aşılması konusundaki öngörünüz, beklentinizi paylaşır mısınız? Alternatif motorlara yönelme kararı için kritik eşiğiniz nedir?
Cevap: Hava Kuvvetleri Komutanlığımıza teslim edilecek ilk blok belli sayıda KAAN seri uçaklarımız için ihtiyaç duyulacak motor tedarikine ilişkin ABD’ye resmi başvuru süreci tamamlandı.
Kaan uçağımızın 6’ncı nesil üst düzey yetenekler kazanması için ihtiyaç duyduğumuz yerli motorumuzun geliştirme faaliyetleri planlandığı takvimle devam etmektedir. Bu aşamada yabancı farklı bir alternatif arayışımız söz konusu değildir.
Soru: ABD’den talep edilen motorların alınamaması durumunda alternatif motorlara geçiş kolayca mümkün olabilecek mi? Motor değişikliği uçağın tasarımı ve proje takviminde değişikliklere yol açacak mı? Motor konusunda tüm dünyada taleplerin karşılanmasında sıkıntılar yaşanıyor, böyle bir dönemde alternatiflere erişme noktasında bir risk söz konusu olabilir mi?
Cevap: İhtiyaç olması durumunda ilk blok için motor değişikliği yapılması imkan dahilindedir. Bu durumdan kaynaklanacak bazı mühendislik geliştirme ihtiyaçlarının ortaya çıkması mümkün olmakla birlikte, uçak tasarım ve geliştirme faaliyetleri, tüm dünyada da olduğu üzere, sürekli bir iterasyon ve değişiklik yönetimi ihtiyacını bünyesinde barındırmaktadır. Böyle bir durumda önemli bir takvimsel dezavantaj yaşayacağımızı düşünmüyorum. Zira biz projelerimizi Çevik Sistem Mühendisliği yaklaşımıyla yönetiyoruz. Ancak belirttiğim üzere bizim nihai seri üretim uçaklarımız yerli motorla uçacak.
“GECİKME VARDI, 2 YILDA ÇOK ÖNEMLİ YOL KATEDİLDİ”
Soru: KAAN’a yönelik yerli motor geliştirme projesinin başlangıcı ya da buradaki karar süreçlerinde gecikme yaşandığı eleştirilerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cevap: Bir gecikme söz konusuydu ilk ele aldığım konu bu oldu, şimdi sorumluluklar ve takvim net. Sorumluluk alan tüm şirketlerimiz vazifelerini zamanında yerine getiriyor, SSB Motor Daire Başkanlığı da yakından takip ediyor. Geçtiğimiz 2 yılda çok önemli yol katedildi.
ANKA-III için geliştirilen TF6000 turbofan motorunun başarıyla ilk çalıştırılmasının yapıldığı, KIZILELMA için TF10000 geliştirme çalışmalarının devam ettiği ve nihayetinde KAAN savaş uçağının ana motoru TF35000 ve yardımcı güç ünitesi APU60 için geliştirme faaliyetlerimizin planlandığı şekilde devam ettiği dikkate alındığında, motor alanında azımsanmayacak bir yol alındığı ve geleceğe güvenle bakabileceğimizi ifade etmek isterim.
Soru: Yurt dışından motor temininde yaşanabilecek olası sorunlar Endonezya ile imzalanan 48 adetlik KAAN ihracat anlaşması için bir tehdit oluşturur mu?
Cevap: Endonezya’ya ihraç edilmesi planlanan 48 adet beşinci nesil KAAN savaş uçağı, ABD menşeli motorlarla değil, milli motorlarımızla güçlendirilecektir.
Son olarak şunu vurgulamak isterim, bu kutlu davada mühendislerimize güveniyoruz. Yerli ve milli imkanlarla Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliği ve desteğiyle KAAN’ı ve yerli motorunu ülkemize kazandırmak için var gücümüzle çalışıyoruz.
