İstanbul’da 2’nci barış zirvesi: “Putin, Trump ile taktiksel bir oyun oynuyor”

Rusya ve Ukrayna heyetleri, 16 Mayıs’ta İstanbul’da yaptıkları görüşmenin ardından dün bir kez daha İstanbul’da bir araya geldi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın başkanlık ettiği görüşmeye Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın ve Genelkurmay Başkanı Metin Gürak da katıldı. Ateşkes anlaşmasına varılamayan ancak yeniden esir takası konusunda anlaşma sağlanan zirve, dünya basınında da geniş yer buldu.

“İKİ TARAFIN TALEPLERİ BİRBİRİNDEN ÇOK UZAK”

Fransa’nın Euronews haber sitesi, zirveye ilişkin haberinde, her iki ülkenin de İstanbul’daki görüşmede kendi tekliflerini sunduğunu, ancak barış konusunda birbirinden ayrı düşen görüşlerinin olduğunu aktardı. Haberde, “İstanbul’da bir saatten biraz daha uzun süren doğrudan görüşmelerin ardından Rusya ve Ukrayna, karşı taraftan talep ettikleri konusunda birbirinden çok uzak olmayı sürdürdü. Kiev ve Moskova arasındaki ikinci tur görüşmeler Rusya’nın Ukrayna’yı topyekun işgalini sona erdirmeye yaklaşmasa da her iki tarafın da nerede durduğu ve birbirlerinden tam olarak ne talep ettikleri konusunda daha fazla detay verdi” değerlendirmesinde bulunuldu.

Haberde, iki tarafın da görüşme sırasında kendi “barış memorandumlarını” sunduğu, Ukrayna’nın temel noktasının ateşkese giden bir yol haritası olduğu, Rusya’nın ise kısmi bir ateşkes teklif ettiği hatırlatıldı. 

“OLASI BİR ANLAŞMA KONUSUNDA ÇOK AZ İLERLEME KAYDEDİLDİ”

İngiltere’nin The Financial Times (FT) gazetesi de görüşmeye dair haberinde, “Ukrayna ve Rusya, İstanbul görüşmelerinde ateşkes şartları konusunda birbirinden çok uzak” başlığına yer verdi. İki tarafın yaklaşımları arasındaki uçuruma karşın esir takası konusunda anlaşma sağladığı anımsatılan haberde, “Ancak ülkelerin barış konusundaki şartlarının arasında halen bir uçurum vardı. Moskova, neredeyse Kiev’in kontrolünü kendisine verecek şartlarda ısrarcı olurken, Ukrayna’nın derhal ateşkes ve görüşmelere ABD’nin daha fazla katılması yönündeki taleplerini reddetti” denildi.

FT’nin haberinde ayrıca Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’nın egemenliğini azaltma taleplerinden vazgeçmeyi ya da Kiev’in ateşkes çağrılarını kabul etmeyi reddettiği, iki heyetin de olası bir anlaşma konusunda çok az ilerleme kaydettiği ifade edildi. 

“SİLAHLAR SUSMADI”

ABD’nin Politico haber sitesi, görüşmelere ilişkin değerlendirmesinde, geniş çaplı bir esir takasında anlaşmaya varılsa da ateşkes sağlanmadığına işaret etti. Görüşmelerin Ukrayna’nın Rusya’nın savaş uçaklarına yönelik düzenlediği kapsamlı “Örümcek Ağı” saldırılarının ardından geldiğini hatırlatan Politico, haberinde, “Silahlar susturulmadı” değerlendirmesinde bulundu.

Görüşmelerin “devam eden ve umut vermeyen bir çatışma bağlamında” gerçekleştiğine dikkat çekilen haberde, Politico’nun ulaştığı Ukrayna’ya ait teklife dair detaylara da yer verildi.

Buna göre, Kiev, tam ve koşulsuz bir ateşkes, tüm esirlerin takası, yasadışı bir şekilde Rusya’ya götürülen tüm çocukların iadesi ve tüm sivil esirlerin salıverilmesi taleplerini sürdürdü. Ukrayna, bunların yanı sıra Rusya’nın gelecekte kendilerine saldırmayacağı konusunda bir yükümlülüğü kabul etmesini, Ukrayna’nın egemenliğinden vazgeçmeye zorlanmamasını, Avrupa Birliği (AB) üyesi olma yolunda ilerlemesine izin verilmesini ve NATO’daki geleceğine Rusya’nın değil ittifak üyelerinin karar vermesini istedi. 

“RUSYA, CEZALANDIRICI ŞARTLAR ORTAYA KOYDU”

İngiltere merkezli Reuters haber ajansı da konuya ilişkin haberinde, Rusya’nın Ukrayna ile barış görüşmelerinde “cezalandırıcı şartlar” ortaya koyduğu değerlendirmesini yaptı. Haberde, Ukrayna, Avrupalı müttefikleri ve Washington yönetiminin Rusya’ya kabul etme çağrısı yaptığı ateşkes teklifi konusunda ilerleme olmadığı belirtildi. 

Reuters da haberinde görüşmelerin Ukrayna’nın Rusya’nın bombardıman uçaklarına saldırısından sonra yapıldığına dikkat çekti. Ajansın paylaştığı bilgilere göre, ne ABD’deki Donald Trump yönetimi ne de İngiltere hükümeti Ukrayna’nın söz konusu operasyonu konusunda önceden bilgilendirilmişti. 

“BARIŞ UMUTLARI DÜŞÜK”

ABD merkezli The Associated Press (AP) haber ajansı da haberinde Ukrayna ve Rusya’nın sunduğu “barış memorandumunun” detaylarına yer verdi. Ajansın Rusya devlet basınından aktardığına göre, Rusya, Eylül 2022’de ilhak ettiği dört bölgeden Ukrayna’nın çekilmesini ateşkes için bir şart olarak öne sürdü.

Ateşkese varmanın bir diğer yolu olarak ise Ukrayna’nın seferberlik çabalarını durdurması ve Batı’dan gelen silah sevkiyatının dondurulması istendi. Söz konusu belgeye göre, Ukrayna’nın askerlerini yeniden konuşlandırmayı durdurması ve üçüncü ülkelerin Ukrayna’daki olası askeri varlığının yasaklanması istendi. Rusya, Ukrayna’nın sıkıyönetime son vermesini ve seçime gitmesini de talep etti. Rusya’nın talepleri arasında Ukrayna’nın tarafsız statüsünü ilan etmesi, NATO’ya katılma isteğinden vazgeçmesi, silahlı kuvvetlerinin boyutunu sınırlandırması ve Rusçayı Ukraynaca ile birlikte ülkenin resmi dillerinden kabul etmesi yer aldı. 

“Barış umutları düşük” değerlendirmesine yer verilen haberde, ABD’nin öncülüğünde her iki tarafın da ateşkesi kabul etmesi yönündeki çabaların şu ana kadar başarısız olduğu belirtildi. Haberde ayrıca “Her iki ülkeden üst düzey yetkililerin son yorumları, savaşı durdurma konusundaki kilit şartlar açısından birbirinden çok uzak olmayı sürdürüyor” değerlendirmesine yer verildi.

RUSYA’DAN MEMORANDUM “TAKTİĞİ”

Almanya’nın haftalık siyaset dergisi Der Spiegel de “Örümcek Ağı Operasyonu’nun ardından İstanbul görüşmesi: Rusya, Ukrayna’ya teslim olma paketi teklif etti” başlıklı haberinde, “Kiev’in Rus hava üslerine yaptığı muhteşem saldırının ardından Ukraynalılar ve Ruslar İstanbul’da ikinci kez bir araya geldi. İlerleme mütevazı: Toplantı temelde farklı bir amaca hizmet ediyor” ifadelerini kullandı.

Spiegel’in haberinde, Rusya’nın sunduğu memorandum hakkında şu gözleme yer verildi: “Rus yönetimi, Ukrayna’ya karşı savaşın sonlandırılmasına dair memorandumunu günlerce gizli tuttu. Kiev hükümetine sunulmasını defalarca erteledi; bunu sonunda pazartesi günü İstanbul’daki Ukrayna heyetine teslim etti. Ruslar, geciktirme taktikleriyle, Ukrayna ve onu destekleyen Avrupalıların toplantıdan önce belge hakkında yorum yapmasını engellemek istedi.”

Rusya ve Ukrayna’nın teklif ve taleplerini Der Spiegel’e değerlendiren Ukraynalı siyaset bilimci Volodymyr Fesenko da “Rusya’nın tekliflerinde en ufak bir uzlaşma belirtisi dahi yok… Putin, Ukrayna’ya karşı tam bir zafer olmasa da en azından kendi şartlarına göre bir barış elde etmeyi umarak savaşa devam etmeye güveniyor” dedi. “Putin için barış görüşmelerinin şu anda her şeyden önce ABD Başkanı Donald Trump ile taktiksel bir oyun” olduğu yorumunu yapan siyaset bilimci, “Putin, Trump ile bir müzakere perspektifini, onunla büyük bir anlaşma olasılığını korumak istiyor” görüşünü dile getirdi.