Kandilli Rasathanesi’nde geliştirilen sistem depremi 8,4 saniye öncesinden haber verdi. Erken deprem uyarı sistemi nasıl çalışıyor? A Haber muhabiri Esra Akyürek, Kandilli Rasathanesi Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral’a sordu.
Türkiye bir deprem ülkesi ve bununla ilgili de önlemlerimizi her koldan almamız gerekiyor. İşte Kandilli Rasathanesi’nde de konuyla ilgili araştırmalar devam ediyor. Peki araştırmalar ne yönde? Erken uyarı sisteminde uyarılar ne kadar saniye öncesinde geliyor? Kandilli Rasathanesi Müdürü Prof. Dr. Nurcan Meral, A Haber canlı yayınında anlattı.
İşte o açıklamalardan satır başları;
NE AŞAMADAYIZ VE GELİŞMELER NE YÖNDE?
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü aslında erken uyarı sistemlerine dünyadaki 6 ülkeden 1’i olarak girdi. 1998’de başladı bu faaliyetler. 2001 yılında Bakanlar Kurulu’nun kararıyla İstanbul ve çevresinde 10 tane erken uyarı istasyonu kuruldu ve 100 tane de hızlı hasar tespiti yapan sistemlerimiz kuruldu.
PİLOT BÖLGE MARMARA
Bu aşamadan sonra da biz aslında bunu yaklaşık 25 yıldır geliştirmeye çalışıyoruz ve 2012 yılında da İstanbul Valiliği’nin sayesinde sistem tekrar bir modernize edildi 10 istasyonla. Ama sadece pilot bölge olarak Marmara Bölgesi’nde devam etti.
ERKEN UYARI SİSTEMİ
Hızlı hasar haritalarımız depremlerden hemen sonra 30 dakika ve depremin yerine göre 60 dakika sonra hasar tahminleri ve işte kayıp tahminlerini yapabiliyoruz. Ancak bu telefonlara bir uygulama şeklinde verinin üretilmesi ve dağıtılması konusu bize 6 Şubat depremlerinden sonra özellikle gündemimize geldi. 6 Şubat depremlerinden sonra bir erken uyarı sistemi gündemde olmuş olsaydı, belki Hatay’da bu kadar kayıp olamayabilirdi. Yani bazı hesaplamalara göre 59 saniye öncesinde bile Hatay’a, Kahramanmaraş’taki deprem belki haber verilebilirdi, acil önlemler alınabilirdi gibi bir konu bilimsel olarak araştırıldı.
Hem bu bizi hızlandırdı ve hem de 23 Nisan İstanbul’daki olan Marmara Denizi depreminden sonra birçok kurum bize ulaştı ve çeşitli erken uyarı firmalarının olduğunu, ama erken uyarı sinyaline ihtiyaçlarının olduğunu ve bunu Kandilli’den beklediklerini bize bildirdiler. Bu da biraz bizi hızlandırdı ve bir uygulama yarattık IOS üzerinden.
-Kaç saniyeden bahsediyoruz? Sadece Marmara Bölgesi için ve elbette ki sonrasında tüm Türkiye için bir plan bekliyoruz?
Evet aslında şu anda da bir Türkiye için verebilecek durumdayız. Ancak doğruluk ve hız tam olarak tasarlanmamış durumda Türkiye için de verilebilir. Ama Marmara’da özellikle Marmara Denizi içinde olabilecek bir depremde saniyeler tabii yakınına bağlı, depremin nerede olacağını biraz önce anlattım size, nerede olacağını ve sizin nerede bu uyarıyı alacağınıza bağlı olarak o süre değişiyor ama en düşük 3-6 saniye ama en yüksek 25 hatta 35-40 saniyelere kadar çıkıyor. Eğer Sarıyer’in tepelerinde bir yerde alıyorsanız bu sinyali bayağı bir zamanınız oluyor.
37 SANİYE ÖNCE
Bir de tabii Marmara Denizi içinde nerede hangi fayın kırılacağına bağlı olarak değişiyor yani orta fay mı kırılır, batıda mı olur, doğuda mı olur, doğuda olursa ne olur gibi o süreler ona göre değişiyor. Ama Sındırgı depremi mesela o da bizim biraz hızlanmamıza sebep oldu. Sındırgı depremi civarındaki henüz istasyon altyapımızı modernize etmemiştik yani hızlı hızlı iletişim sağlayan, iletişimimizi de hızlandırmamıştık. Ona rağmen çevresindeki istasyonlarla 37 saniye öncesinden İstanbul’daki abonelere, İstanbul’daki abonelerimize 37 saniye öncesinden bildirim doğru geldi. Yani doğruluk önemli. Bizim için güven aralığı önemli, hız önemli, doğruluk önemli ve yanlış alarm vermememiz önemli. Bütün bu sınır koşullarımızı belirlemeye çalışıyoruz. Yani Kandilli bir şey yaptığında iyisini yapmaya çalışıyor. Hiçbir şekilde sonradan hani yanlış alarm verip de zaten yapmış olduğumuz iş tamamen toplumsal fayda. Yani bir toplumsal fayda sağlanacaksa biz bu sinyali servis ederiz.
