Algoritma değişikliğiyle haber trafiğinin düşmesine neden olan, bağımsız haberciliği yok eden, Türkiye’de dijital telif konusunda adım atmayan Google yine top çevirdi. Önceki gün TBMM Dijital Mecralar Komisyonu bir kez daha toplandı. Komisyon, Google’ın sözde algoritma değişikliği üzerinden haber sitelerinin yaşadığı olumsuzlukları gündemine aldı. Google İsviçre temsilcisi Johannes Müller ve Google Kamu İlişkileri Direktörü Tolga Sobacı milletvekillerinin sorularını yanıtladı. Ancak kritik başlıkları pas geçip, ne gelirleri ne tekelleşmeleri ne de gelir paylaşımları konusunda tek kelime etmediler. Google’ın algoritmasının nasıl çalıştığına dair ikna edici izahat da yapmadılar.
ALGORİTMAYI NE ZAMAN DEĞİŞTİRDİ?
Google, Türkiye’de bir süredir algoritma güncellemesi adı altında medya ekosistemine zarar vermekle, yayıncılar üzerinde ciddi baskı oluşturmakla suçlanıyor. Google’ın tüm dünyadaki site trafiklerini etkileyen ve yapay zekâyla filtrelemeyi öne çıkaran algoritma değişiklikleri 2022’de başladı. Mart 2024’te de Google aramalarında ilk sıralara çıkma amacıyla üretilen içeriklerin engelleme iddiasıyla yeni bir güncelleme daha yapıldı. Google yeni düzenlemeyle, “Düşük kalite içeriklerin yüzde 45 oranında” azaltıldığını iddia etti. Ancak algoritma değişikleri birçok yayıncılık devinin trafik kaybetmesine neden oldu. Bu nedenle de reklam gelirleri eridi. İnternet sitelerinde gelirler büyük oranda arama motorlarına gelen kullanıcı sayısına göre belirleniyor.
BİR YILDA 5 BİN DEĞİŞİKLİK
Önceki gün komisyonda konuşan Google İsviçre temsilcisi Johannes Müller, algoritmalar konusunda yeni düzenlemeler yapıldığını ve artık eskiye geri dönülmeyeceğini belirtti. Google Kamu İlişkileri Direktörü Tolga Sobacı, “Araba firmaları belki beş yılda bir model değiştiriyor, cep telefonları yılda belki 10 kere güncelleme yapıyor ama ‘algoritma’ denen yapı bir yıl içerisinde 5 bine yakın müdahale görmüş. Bunun tamamı dinamik olarak ihtiyaçları karşılamak için. Biz bir algoritma iyileştirmesi yaptığımızda, ‘Şu firma batacak, bu ‘web’ sitesi çıkacak’ gibi bir yönelimimiz yok, onun testi de yok; sürekli olarak gelişen bir ürün. Bütün bilgileri, algoritma’ değişikliklerini şeffaf bir biçimde paylaşıyoruz” diyerek kendilerini savundu.
YANIT BEKLEYEN SORULAR…
Türkiye’de birtakım kurumların ön plana çıkmasını sağlarken bir kısmının batmasına nasıl karar veriyorsunuz? Bir internet sayfası 2 milyon trafik alırken bir anda nasıl 100 bine, 150 bine düşüyor? Haber içeriklerinin Google’da görünmesi karşılığında bugüne kadar Türkiye’de ne kadar para ödendi? Bu, Türkiye’de elde ettiğiniz gelirin ne kadarını oluşturuyor ve bunu hangi yöntemle ödediniz? Arama motorlarında yukarı çıkarmadığınız, sürekli aşağıya bastığınız, ‘Ama eğitim veriyoruz’ dediğiniz küçük yapıları korumak adına, tekelleşmeniz nedeniyle yok olmaya terk ettiğiniz içerik sağlayanlarla ilgili bir planınız, programınız var mı? Türkiye henüz içerik telifine ve bu uygulamalara karşı kendini finanse eden bir ülke konumunda, Google’ın hiçbir katkısı yok ama Türkiye’deki dijital pazarın yüzde 70’ini kontrol ediyor. Zorunlu telif ödemesi konusundaki Google’nin görüş ve düşünceleri nedir?
Google Avrupa Birliğ’nin 2019 tarihli Dijital Telif Direktifi’ni Fransa’da uyguladı. Türkiye’de de bunun uygulanması düşünülüyor mu? Avustralya’da 2021 yılında dijital platformların haber üreticilerine ödeme yapılmasını zorunlu kılan yasa yürürlüğe girdi, Google bunun üzerine ödeme yapmayı kabul etti: Bunu bir örnek olarak kabul edip Türkiye’de neden yapmıyorsunuz? Kanada, Fransa, Avustralya’da uyguladığınız yöntemleri Türkiye’de uygulamak için illa Türkiye’nin de yasal düzenleme yapması mı gerekiyor?” Dijital platformda haber içeriklerini özetleyerek veya başlığıyla birlikte göstererek trafik çektiği her durumda lisansçı yayıncıya ödeme yapmak durumunda değil mi? Uluslararası hukukta uyguladığınız ancak Türkiye’deki kullanıcılar açısından yaklaşmadığınız adaletli gelir paylaşımı noktasında Google’ın görüşleri nedir? Google sesi dinliyor, görüntü alıyor, her türlü içeriğimizden yararlanıyor ama bunların denetimi konusunda en ufak bir adımı yok; bunları kim denetliyor? Denetim birimi kimlerden oluşuyor?
ABD’DE TEKEL DAVASI VAR
Alphabet’e bağlı Google, internet arama pazarındaki hakimiyeti nedeniyle ABD Adalet Bakanlığı’nın açtığı tarihi tekel davasında geçtiğimiz günlerde mahkeme karşısına çıktı. Adalet Bakanlığı avukatları, Google’ın yapay zekâ ürünlerini kullanarak arama motorlarındaki hâkimiyetini pekiştirmesini engellemek için sert önlemler alınması gerektiğini savunuyor. Üç hafta sürmesi beklenen dava, internetin geleceğini ve arama motoru pazarının yapısını kökten değiştirebilir. Zira, ABD hükümeti Google’ı Chrome başta olmak üzere “parçalamak” istiyor. ABD Adalet Bakanlığı, Google’ın Chrome tarayıcısını satmaya zorlanmasını ve arama verilerini rakiplerle paylaşmasını istiyor.
DİJİTAL TELİF YASASI MECLİS’E GELİYOR
Türkiye de başta AB olmak üzere birçok ülkede yürürlüğe giren Dijital Telfi Yasası için taslak metin oluşturdu. Kanun teklifinin , Türkiye Büyük Millet Meclisi tatile girmeden önce yasalaşması planlanıyor. Bu kapsamda dijital yayıncılığa yönelik telif haklarının korunması ve içerik sahiplerinin gelir kaybının önlenmesi amaçlanıyor. Yeni yasa teklifine göre, Google gibi büyük arama motorlarının, haber siteleri ve içerik üreticileri gibi kaynaklara ödeme yapmaları öngörülüyor. Bu düzenleme ile dijital içerik üretciilerinin telif haklarının daha etkin korunması ve gelir adaletinin sağlanması hedefleniyor.
