YAZARLAR

FUNDA KARAYEL / Avrupa’nın bozkurt işaretiyle derdi ne?

Avrupa tarihinin en karanlık sembollerini bile geçmişle yüzleşme etiketiyle vitrine koyarken, söz konusu bozkurt işareti olduğunda kırmızı alarm veriliyor. Nedir bu küçük bir el hareketinin, koca bir kıtayı bu kadar tedirgin etmesinin sebebi? Yoksa mesele, parmakların şekli değil; o şeklin taşıdığı kimlik mi?

Avrupa’nın özgürlük anlayışının, söz konusu Türk sembolleri olunca ne kadar daraldığını görmek için uzaklara gitmeye gerek yok. Ünlü DJ Mahmut Orhan‘ın İsviçre‘de yaptığı bozkurt işareti sonrası konserlerinin iptal edildiği iddiası, bize daha önce Merih Demiral‘ın UEFA tarafından iki maç cezalandırılmasını hatırlatıyor. Kimi zaman aşırı sağ sembol etiketiyle, kimi zaman sportif olmayan hareket kılıfıyla…
Avrupa, bu el işaretiyle sanki tek başına bir ideolojiyle değil, bir milletin tarihsel hafızasıyla hesaplaşıyor gibi. Bozkurt işareti, Türkiye‘de milliyetçi bir duruşun simgesi olabilir; Orta Asya‘dan bugüne uzanan bir kültürel mirasın parçasıdır. Fakat Avrupa sahnesinde bu işaretin bir anda tehlikeli kategoriye itilmesi, tek taraflı bir algı mühendisliğinin ürünü.
İlginçtir ki Avrupa, kendi topraklarında yıllarca ırkçı partilerin mitinglerine, neo-Nazi yürüyüşlerine, sömürgeci heykellerin gururla meydanlarda dikilmesine ses çıkarmazken; söz konusu Türk kimliğini simgeleyen bir el hareketi olduğunda, refleksi şimşek hızıyla devreye giriyor. Bu tepkinin arkasında iki katman var: İlki, Avrupa’nın kendi siyasi tarihinden kaynaklanan bir ‘aşırı sağ’ paranoyası.

ASIL MESELE FARKLI
İkincisi Türk kimliğine ve kolektif hafızasına karşı süregelen derin politik mesafe. Çünkü bozkurt, sadece bir el işareti değil; Batı’nın gözünde, Türklerin direniş refleksinin somut hali. Asıl soru şu: Eğer Avrupa ifade özgürlüğünü, kültürel çeşitliliği ve çok sesliliği savunuyorsa, neden söz konusu Türk sembolleri olduğunda bu özgürlük alanını tek hamlede daraltıyor? Yoksa mesele o işaretin ardındaki milletin bağımsızlık hafızası mı?

KÜLTÜREL SANSÜR MÜ?
Avrupa, kendi halklarının geçmişteki ırkçı selamlarını tarihi miras olarak tartışmaya açarken, Türklerin sembollerini tek kelimede yasaklı ilan ediyorsa, bu artık güvenlik hassasiyeti değil; kültürel sansürdür. Ve sansürün tarihi, her zaman sembolden daha tehlikeli olmuştur. Avrupa’nın bu refleksi, sadece bugünün olayı değil; sembollerin tarih boyunca nasıl sistemli biçimde yasaklandığının ve sansürlendiğinin yeni bir versiyonu. Çünkü sembol dediğimiz şey, yalnızca parmakların aldığı bir şekil değildir. Bir milletin hafızasıdır, kültürel köküdür, tarih boyunca bastırılmaya çalışıldığında ise isyanın kıvılcımıdır. Sembolün anlamı, ait olduğu kültürün iç dinamikleri göz ardı edilerek tek taraflı tanımlanıyorsa, bu artık sansürün alanına girmiştir.

BOZKURT NE ANLAMA GELİYOR?
En bilinen anlatılardan biri, savaşta yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Türk boyunun, dişi bir kurt tarafından kurtarılmasıdır. Bu kurt, hayatta kalan çocuğu mağarasına götürür, büyütür ve soyunun devamını sağlar. Böylece kurt, Türklerin yeniden doğuşunun simgesi olur. Bozkurt, tarih boyu Türk topluluklarının ortak hafızasında ‘biz’ bilincini güçlendiren sembol olmuştur. Türk devletlerinin sancaklarında, askeri birliklerinde ve edebi eserlerinde bozkurt figürü sıkça yer alır.

ONURLANDIRILMALARI İÇİN 40 YIL GEÇTİ
1968 Olimpiyatları’nda Amerikalı atletler Tommie Smith ve John Carlos, madalya töreninde siyah eldivenli yumruklarını havaya kaldırarak ırkçılığa karşı protesto yaptılar. Uluslararası Olimpiyat Komitesi bunu olimpiyat ruhuna aykırı buldu ve onları takımdan attı. Tekrar onurlandırılmaları için 40 yıl beklemeleri gerekti.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu