Eskiden Sülün Osman vardı, Titan Kenan vardı, Raki vardı, Banker Kastelli vardı. Yaşı yetenler bilir, yetmeyenler de onların filmlere konu olan dolandırıcılık hikayelerini mutlaka izlemiştir. Kimi İstanbul‘a yolu düşen Anadolulu tüccarlara Beyazıt Meydanı’nı, Galata Köprüsü‘nü, Dolmabahçe Stadı‘nı satardı. Hatta şehir meydanındaki saate bakma parası bile alırdı. Kimi dolar taşımanın suç olduğu yıllarda döviz satma vaadiyle insanları dolandırırdı. Kimi bir katılım ücreti karşılığında üyelerine kısa vadede yüksek kâr oranı vaat edip zincir kurardı. Sonra teknoloji gelişti. Dolandırıcılar da boyut atladı. Önce SMS ile vatandaşı oltalama başladılar. Millet akıllı telefonlarında internet üzerinden oynanan oyunlara sarınca ‘Tosuncuk’lar türedi. Bir çiftlik oyununda satın alınan ve beslenen hayvanların Türkiye‘nin çeşitli şehirlerinde kurulan çiftliklerde üretim için kullanılacağı vaat edildi. Yüzlerce kişi dolandırıldı. Yapay zeka teknolojisi geliştikçe bu kez sosyal medya platformları üzerinden siyasilerin görüntüsü hatta sesi taklit edilerek ‘yatırım dolandırıcılığı’ başladı.
Fakat tüm bu siber suçlar arasında sanırım hâlâ en popüler olanı çevrimiçi dolandırıcılık… Yani ürün satışı dolandırıcılığı, oltalama, banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması, hesap çalınması, verilerin yok edilmesi…
Bakın son günlerde telefonlara ne gönderiyorlar?
Dün bizim asistanın başına geldi. Kan ter içinde odaya girdi, eli ayağı boşalmış kızcağızın… Dolandırıcılardan bir mesaj gelmiş…
Mesajda şöyle diyor: “Evraklarınızın son günüdür. Bilgi almak için arayınız.” Mesajın devamında da bir hukuk firması adı ve telefonu yazıyor. (Onu burada yazmıyorum, çünkü o isimde Google’a girdiğinizde birçok hukuk bürosu var. Ama bu dolandırıcıların verdiği telefonla aynı değil.)
Tabii bizimki panikle arıyor. Karşısına çıkan ve kendini avukat olarak tanıtan kişi yasa dışı bahis soruşturmasında MASAK raporlarına göre ismi geçtiğini, telefonundan bahis oynandığını, bugün akşama kadar 35 bin TL ödemesi gerektiğini, aksi halde cezanın bir hafta sonra 140 bin TL’ye çıkacağını, hiç ödenmemesi durumunda da 7 yıl hapis cezası alacağını söylüyor. ‘Benim bahisle işim olmaz’ dese de kendisini avukat olarak tanıtan kişi “Telefonunuza gelen reklamlara tıkladıysanız açılan sayfada bile IP adresiniz yasa dışı bahis sitesine girmiş gibi gözüküyor” diyerek suça karışmış olabileceğine ikna etmeye çalışıyor.
İnandırıcılığı kanıtlamak için bir de link veriyor, oraya tıklamasını istiyor. Tahmin edeceğiniz gibi link’i tıkladığınızda e-devlet sayfasına benzer bir sayfa açılıyor. Orada da bir mahkeme tutanağı… Dikkatlice baksa bizim kız anlayacak sahte olduğunu… Ama işte panikle ne yapacağını şaşırıyor. Allah’tan gelip anlattı da parasını kaptırmadan müdahale ettik.
Peki ne yapmak gerekiyor?
Belki defalarca yazdık. Ama bir kez daha söyleyelim. Hakim, savcı oturup sizi aramaz. Avukat veya polisten gelen bir aramada da ‘hemen, şu anda, akşama kadar para yatırın’ gibi bir ifade olmaz. Böyle bir ödeme talebi duyduğunuzda dolandırılma aşamasında olduğunuz aklınıza gelsin. Zaten telefonun ucundaki dolandırıcı sizi telaşlandırma peşinde… Devlet eğer hakkınızda bir dava açmışsa resmi tebligat gönderir. O yüzden her şeyden önce soğukkanlı olmak gerekir.
Paranızı kaptırırsanız da… Anında bankanızı arayıp EFT/havale talimatını geri çekin. İnternette adres çubuğuna yapacağınız işlemle ilgili adresi yazın, herhangi bir sitedeki linki tıklayıp erişim sağlamayın. Verilen linkteki adresin doğruluğunu kontrol edin.
Bunlar vatandaşın ağa düşmeden önce yapması gerekenler… Bir de elbette devletin yapması gerekenler var. Bu tür dolandırıcılara daha caydırıcı tedbirler düşünülmeli. Mevcut Türk Ceza Kanunu, KVKK ve Elektronik Haberleşme Kanunu gibi düzenlemelerde yer alan hükümler yeni tehditlerle mücadele etmekte yetersiz kalabiliyor. O yüzden teknolojideki gelişim hızını fırsat bilen dolandırıcılara karşı hukuki mevzuatların da sürekli güncellenmesi şart…
