Türkiye AR-GE’ye 10 yılda yaklaşık 1,6 trilyon liralık rekor harcama yaptı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlenen bilgiye göre savunma, havacılık ve uzay teknolojileri başta olmak üzere sanayinin temel taşı AR-GE harcamaları 10 yılda rekor seviyeye çıktı.

AR-GE harcamaları 2015’te 22 milyar 741 milyon liraya seviyesindeyken 2021’de ilk kez 101 milyar 738 milyon lirayı gördü. Bu tutar 2022’de 198 milyar 670 milyon lira olarak gerçekleşti.

Harcamalar 2023’te 377 milyar 542 milyon lirayken 2024’te tarihi seviye olan 651 milyar 822 milyon lirayla zirveye ulaştı.

Böylece AR-GE harcamaları 2015-2024 döneminde yaklaşık 28,7 katına çıktı. Toplamda ise harcamalar 10 yılda 1 trilyon 592 milyar 604 milyon lirayı buldu.

Gayrisafi yurt içi AR-GE harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki oranı 2015’te yüzde 0,97 iken 2024’te 44 trilyon 587 milyar 225 milyon liralık GSYH içindeki oranı yüzde 1,46 olarak gerçekleşti.

10 yıllık süreçte AR-GE harcamalarının finansmanın yarısından fazlası şirketler tarafından karşılanırken devletin finansmana katkısı yüzde 32,1 oldu.

PERSONEL SAYISI DA ARTTI

Toplam AR-GE personeli sayısı söz konusu dönemde 193 bin 568 kişi artış gösterdi. Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden personel sayısı 2015’te 116 bin 905 kişi iken 2024’te 310 bin 473 kişiye çıktı.

Kadın AR-GE personel sayısı, geçen yıl 106 bin 74 kişiyle toplam AR-GE personel sayısının yüzde 34,2’sini oluşturdu. Bu pay 2015’te 43 bin 48 kişiyle yüzde 31,4 seviyesindeydi.

DOKTORALI PERSONEL ORANI ARTTI

Geçen yıl AR-GE personeli öğrenim durumu incelendiğinde, yüzde 39,9’unun lisans eğitim düzeyine sahip olduğu görüldü. Bunu sırasıyla yüzde 30,6 ile doktora veya eşdeğeri, yüzde 20,3 ile yüksek lisans, yüzde 4,9 ile meslek yüksekokulu, yüzde 4,4 ile lise ve altı kategorileri takip etti.

AR-GE harcamalarının geçen yıl en yüksek olduğu bölge 2015’teki gibi yine İstanbul oldu. İstanbul’u, Ankara, Kocaeli bölgeleri ile Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova bölgesi takip etti.

YÜKSEK TEKNOLOJİ AR-GE HARCAMALARI 42,3 KATINA ÇIKTI

İmalat sanayisinde teknoloji düzeyine göre AR-GE harcamalarına bakıldığında, verilerin tutulmaya başlandığı 2015 yılından 2017’ye kadar orta-yüksek teknolojiye yapılan yatırımlarının başı çektiği görüldü.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Milli Teknoloji Hamlesi’ni hayata geçirme kararlılığıyla doğru orantılı şekilde yüksek teknolojide yatırımlar hız kazandı.

Bu kapsamda 2015’te yüksek teknolojide AR-GE harcaması 2 milyar 332 milyon lira iken bu rakam 10 yılda 42,3 katına çıkarak 98 milyar 640 milyon liraya yükseldi.

EN FAZLA AR-GE YÜKSEK TEKNOLOJİ FAALİYETLERİNDE

AR-GE faaliyeti yürüten girişimler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında ise yüksek teknoloji faaliyetinde bulunanlar öne çıktı.

Geçen yıl imalat sanayisindeki 210 milyar 506 milyon liralık AR-GE harcamasının yüzde 46,9’unu yüksek teknoloji faaliyetinde yer alan girişimlerin gerçekleştirdiği görüldü.

İmalat sanayisindeki toplam AR-GE harcamasının yüzde 40,2’si orta yüksek, yüzde 8,2’si orta düşük ve yüzde 4,7’si düşük teknoloji faaliyetindeki girişimler tarafından yapıldı.

2015-2024 yıllarında AR-GE harcamaları ve bu alanda çalışan personel sayıları şöyle: