Trump, Gazze’de ateşkes sürecine giden yöntemin bir benzerini Ukrayna–Rusya savaşının durdurulması için deneyecek. Tam bir barış anlaşmasına ulaşılmasa bile en azından “savaşı durdurdum” diyebileceği bir planı, Budapeşte‘de Putin’le görüşmesinin ardından gündeme getirebilir.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Trump’ın Gazze’ye yönelik 20 maddelik planına benzer bir taslağı hazırlamak için ABD ile çalışmayı önerdiği konuşuluyor. Ayrıca, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte‘nin de Trump-Putin görüşmesinin ardından ortaya çıkacak sonuçlara hazırlıklı olmak için Avrupa ulusal güvenlik danışmanları ile görüşme trafiği yürüteceği açıklandı.
Avrupa, Budapeşte görüşmesinin zemini için liderlerin birbirlerine ne önerdiğini tam bilmiyor. Şimdilik, hem Zelenski’ye hem de Putin’e “oldukları yerde durmayı” ve her iki ülkenin “zafer ilan ederek kararı tarihe bırakmaları gerektiğini” söyledi.
Trump, sahadaki gerçekliklerden daha çok, daha seçim sürecinde durdurmayı vadettiği savaşı “sonlandırdım” demek istiyor. Ukrayna’nın toprak kayıplarını “hayati olmayan küçük ayrıntılar” olarak telakki ediyor.
Trump, Alaska Zirvesi‘nden bir sonuç çıkacağını umarak Putin’le görüşmüş, ancak Rusya’nın maksimalist bir yerde durduğunu ve bir anlaşmaya hazır olmadığını anlaşmıştı. Ardından, yaptırımları artıracağı tehdidinde bulunmuş, Rusya’dan petrol ithalatına devam eden ülkelere alımları sınırlandırma baskısı yapmaya başlamıştı.
En nihayetinde de Putin’i tekrar müzakereye zorlamak için uzun menzilli Tomahawk füzeleri dahil, yeni silahları Washington’un Ukrayna’ya göndereceği konuşulmaya başlanmıştı. Rusya ise, Alaska Zirvesi’nin ardından Ukrayna’ya yönelik saldırılarını derinleştirmiş ve artırmıştı.
Geçtiğimiz günlerde Trump Zelenski ile tekrar Beyaz Saray’da bir araya geldi. Bu görüşmede Tomahawk füzeleri dahil, yeni silahların verileceğinin kararlaştırılması bekleniyordu. Ancak, Putin, bu görüşme gerçekleşmeden Trump’la görüşerek yeniden zaman kazandı.
Hatta görüşmenin yerini AB ve NATO’ya üye bir ülke olan Macaristan‘ın Budapeşte kentinde olmasını kabul ederek, Avrupa’ya da sembolik bir mesaj vermiş oldu. Çünkü, Putin’in ziyareti Uluslararası Ceza Mahkemesi‘nin verdiği kararın ve Rus uçaklarına kapatılan AB hava sahası yasağının uygulanmaması anlamına geliyor. AB, bu görüşmenin Budapeşte’de yapılmasını pragmatik olarak kabul etse de bazı ülkelerde rahatsızlık oluşturduğu da bir hakikat.
Putin ayrıca, Trump’a Gazze’de varılan ateşkes için teşekkür etti. Rusya-Ukrayna savaşı bittikten sonra ABD ile kurulabilecek ticari ilişkileri gündeme getirerek, Trump’ın doğasına uygun bir mesaj verdi.
Tam da beklenildiği gibi, Zelenski-Trump görüşmesinde Ukrayna’nın istekleri karşılanmadı. Trump, yeniden Putin’i masaya ikna ettiğini düşünüyor. Tomahawk füzesini vermesi durumunda görüşmenin baltalanabileceğini öngörüyor.
BUDAPEŞTE ZİRVESİ’NDEN NE ÇIKAR
Rusya’nın anlaşma şartları biliniyor. Talepler arasında, NATO’nun Avrupa’daki varlığının 1997’deki pozisyonlara çekilmesi, Ukrayna’nın, Donetsk’i tamamıyla teslim etmesi, NATO’ya katılmaktan kalıcı olarak vazgeçmesi ve gelecekteki Batı askeri desteğini de içeren askeri gücünü azaltması gibi hususlar var.
Ukrayna’nın pozisyonu her zirve öncesi güncellense de, mevcut hatlarda ateşkesi ve güvenlik garantilerini müzakere ön şartı olarak açıklıyor.
Budapeşte Zirvesi’nde Putin Donetsk’in tam kontrolünden taviz vermeyeceği öngörülüyor. Ancak, bu Zirve’den genel ilkeleri ortaya koyan ateşkese giden bir yol haritası ortaya çıkabilir. Putin ateşkes için mevcut kazanımlarının kabul edilmesini ön şart olarak ileri sürecektir.
Müzakere için tam bir anlaşma çerçevesi netleşmeyecektir. Çatışmaların dondurularak, müzakereler için bir takvimin ortaya konulması beklenebilir. Ancak, nihai bir barış anlaşması için epeyce zamana ihtiyaç var. Görüşmeden olumlu bir sonuç çıkmaz ise, Trump, Tomahawk füzelerinin gönderilmesi dahil yaptırımları artırma tehdidini yenileyecektir.
