50 yıllık Ay örneklerinde şaşırtıcı keşif: “Dünya’da görülebilecek her şeyden farklı”
Apollo 17 astronotları Gene Cernan ve Harrison Schmitt, Ay’ın Taurus Littrow bölgesinde yer alan volkanik topraklardan örnekler toplamıştı. NASA bu örnekleri, Apollo Next Generation Sample Analysis (ANGSA) programı kapsamında, hava geçirmez helyum odalarında yarım yüzyıl boyunca korudu.
JGR: Planets dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, günümüzün gelişmiş analiz teknikleriyle incelenen bu örnekler, Ay’ın iç yapısı ve geçmişi hakkında beklenmedik veriler sundu. Brown Üniversitesi’nden araştırmacı James Dottin’in iyon kütle spektrometresiyle yaptığı incelemelerde, örneklerdeki kükürt izotoplarının Dünya’dakilerden çok farklı oranlarda olduğu ortaya çıktı.
“Ay mantosunun kükürt izotop bileşiminin Dünya’yla aynı olmasını bekliyorduk,” diyen Dottin, “Ama bulduğumuz değerler tamamen farklıydı. İlk tepkim ‘Bu imkânsız!’ oldu,” ifadelerini kullandı.
AY’IN KÖKENİNE DAİR İKİ OLASI SENARYO
Araştırmacılar, bu sıra dışı kükürt oranlarının iki olası açıklaması olduğunu düşünüyor:
Bunlardan ilki Genç Ay atmosferi. Milyarlarca yıl önce Ay’ın ince bir atmosferi olmuş olabilir. Güneş’ten gelen ultraviyole ışınlar, yüzeydeki kükürt bileşenleriyle etkileşerek bu izotop dengesizliğini yaratmış olabilir. Bu da Ay yüzeyi ile iç yapısı arasında madde alışverişi yaşandığını gösterebilir.
Theia’nın mirası olarak adlandırılan iğer bir olasılığa göre, bu farklı kükürt izotopları Ay’ı oluşturan dev çarpışmadan kalmış olabilir. Bilim insanları, Ay’ın Mars büyüklüğünde Theia adlı bir gökcisminin Dünya’ya çarpması sonucu oluştuğunu düşünüyor. Eğer bu doğruysa, Ay’daki kükürt oranları Theia’nın kimyasal izlerini taşıyor olabilir.
GÜNEŞ SİSTEMİ’NİN TARİHİNE AÇILAN KAPI
Henüz hangi teorinin doğru olduğu kesinleşmiş değil, ancak Dottin ve ekibi, Ay’daki bu “egzotik kükürdün” Güneş Sistemi’nin erken dönemine dair önemli ipuçları sunduğuna inanıyor.
“Bu bulgular, Ay’ın nasıl oluştuğunu ve hatta Güneş Sistemi’nin kimyasal evrimini anlamamızda yeni bir pencere açıyor,” diyen Dottin, gelecekte Mars ve diğer gezegenlerden alınacak örneklerle karşılaştırmalı analizler yapmayı planlıyor.
