ERZURUM
Muhafazakâr… Milliyetçi damarın güçlü olduğu bir coğrafya… Siyaset bilimi açısından tam bir laboratuvar.
Son seçimden söz edelim… 31 Mart 2024… Yerel seçim.
Büyükşehir… AK Parti… Mehmet Sekmen.
20 ilçe var… 9’unda seçimi AK Parti kazandı.
3 ilçede… DEM Parti… Karaçoban… Karayazı… Tekman.
MHP… 2 ilçe. CHP… 2 ilçe. Yeniden Refah Partisi… 2 ilçe. Büyük Birlik Partisi… 1 ilçe. İyi Parti… 1 ilçe.
Nasıl? İlginç değil mi? İlk 4 parti… AK Parti… MHP… Yeniden Refah ve DEM… Ana muhalefet CHP, beşinci sırada.
***
MİLLETVEKİLİ SEÇİMİ
Dilerseniz… Biraz daha geriye bakalım… 14 Mayıs 2023… Milletvekili seçimleri.
AK Parti… Yüzde 43.32 oy… 4 milletvekili… Selami Altınok, Fatma Öncü, Mehmet Emin Öz, Abdurrahim Fırat.
MHP… 16.67 oy… 1 milletvekili… Kamil Aydın. Yeşil Sol… Aldığı oy 9.90… Meral Danış Beştaş.
Erzurum’un 4 ilçesinde (Hınıs… Karaçoban… Karayazı… Ve Tekman) Yeşil Sol, birinci parti.
CHP… Ana muhalefet partisi… Beşinci sırada.
***
MAHALLEBAŞI
Kürt kökenli nüfusun ağırlıkta olduğu 4 ilçeden… Erzurum’a göçenler var… Hayli fazla… Onlar genelde Mahallebaşı semtinde.
Karayazı, Karaçoban, Hınıs ve Tekman’dan günübirlik gelenlerin uğradıkları yer… Yine Mahallebaşı.
Erzurum’u geziyoruz… Terörsüz Türkiye projesinin sıcak gündem olduğu bir dönemde Mahallebaşı’na uğramamak olmaz.
Uğradık… Kürt Dadaşlar, çok sıcak karşıladılar.
***
CADDE
Mahallebaşı… İkinci Kars Kapı Caddesi… Kalabalık… Dükkânlar… Kahveler… Oteller… DEM Parti İl Başkanlığı da burada.
Ferdi Çay Evi… Çorbacı Hacı… Öz Güler Lokantası… Kanarya Çay Evi… Kanarya Otel… Fırat Çay Evi… Otel Kılıç… Lider Çorba Kebap… Diyar Tütüncü… Otel Sefa… Lezzet Döner Börek…
Öğle saatleri… Kime selam versek… Israr ısrar ısrar… Öğle yemeği… Ve çay. Yemeğe, “Hayır…” Teşekkürler. Çaya, “Hayır” desek… Gücenecekler.
Hiç bu kadar çay içmemiştik… 10 bardağı geçti.
***
KÜRT KAHVESİ
Selimoğlu Esnaf Kıraathanesi… Kalabalık. Kıraathanenin önü… Kaldırım… Öğle güneşi… Daha da kalabalık.
Öteki mekânlar… Aynı.
Otel Aydın… Araçlar Gıda… Kemaloğlu Giyim… Köşem Lokantası. Köşede, Nur Gıda var… Kapsında, “Ekmek 7.5 lira” yazıyor.
Selamünaleyküm… Aleykümselam… Hoş geldiniz… Hoş bulduk.
– Dadaşlar… Hâliniz nicedir?
– Çok şükür… Sizi gördük daha iyi olduk.
Çoğu emekli… Beklentiler… Emekli maaşına zam. Sadece Mahallebaşı kahvelerinde değil… Her yerde… Erzurum merkezde… İlçelerde… Emeklilerin ilk sözü:
“2026 başında emekliye ne kadar zam yapılacak?”
***
‘BU TOPRAKLAR HEPİMİZİN’
Karayazılı Mehmet Sıddık Girgin’in sözleri… Mahallebaşı’nda geçirdiğimiz saatlerin özeti:
– Terörsüz Türkiye… Allah, hayırlı bir kapı aça.
Kalabalıktan yükselen ses: “İnşallah… Gecikmeden.”
Sohbet… Mehmet Sıddık, “6 kardeşiz” derken… Sözünü kestik:
– Hepinizin annesi aynı mı?
– Yok… İki anne… Babamın iki karısı vardı… Ama o eskidendi.
Kalabalık… Yine ses yükseltti: “Devir değişti… Şimdi iki hanım almak yok… Yasaktır… Günahtır… Yakışıksızdır.”
– Mehmet Sıddık… Kusura bakma, sözünü kestik… Nerede kalmıştık? Terörsüz Türkiye.
– Hay ağzına sağlık… Hay atana rahmet… Terör kötüdür… Kan akmasın… Kavga olmasın… Hepimiz kardeş değil miyiz?
Kalabalıktan… Sesler yükseldi. Biri… “Kan akmasın” dedi. Diğeri: “Bayrak bizim… Vatan bizim… Ezan bizim… Asker bizim.” Öteki: “Kan ile huzur bir arada olmaz.”
Mehmet Sıddık Girgin… Yine söze girdi:
– Allah’ın emri ne ise o olur… Büyüklerimiz bizden iyi bilirler… El sıkışsınlar… Terör belası bitsin… Kardeş kardeş geçinip gidelim… Bu topraklar hepimizin.
***
YAZMAZSAK OLMAZ
Mahallebaşı’ndaki kahvelerin çoğunda… Çay 5 lira. Bazı kahvelerde… 7.5. Hayır… Buralar belediye işletmesi değil. Kahveci… Kira ödüyor… Personel çalıştırıyor… Elektrik, su parası veriyor.
Evine ekmek götürüyor… “Çok şükür” diyor.
***
MAKAM ODASI
Mustafa Kemal Paşa’nın Erzurum Kongresi’ni topladığı binanın bir odası… Şimdi… Vali Mustafa Çiftçi’nin makam odası.
Vali, haftada bir gün, kongre binasındaki makamında çalışıyor. Gördük… Beğendik… Gurur duyduk.
***
KONGRE
Erzurum Kongresi… 23 Temmuz-7 Ağustos 1919.
Kongrenin “üç esas maksadı” tarihi binanın önündeki Atatürk heykelinin kaidesinde yazılı:
1. Vatanın bütünlüğünü muhafaza ve müdafaa etmek.
2. Milli istiklalin dokunulmazlığını ve tamlığını sağlamak.
3. Kuvvayi milliyeyi amil ve irade-i milliyeyi hâkim kılmak.
Müze binanın ziyaretçisi hayli fazla… Kadınların çokluğu dikkatimizi çekti… Sevindik.
***
ATATÜRK’ÜN… İLK ‘SİVİL’ ELBİSESİ
Mustafa Kemal Paşa… Üçüncü Ordu Müfettişliği görevine son verildi… İstanbul’a çağrıldı.
Ve… Kurtuluş Savaşı’nın kilit taşlarını döşemekte olan Mustafa Kemal Paşa, askerlik görevinden istifa etti. Ama… Giyeceği sivil elbise yok ki.
Dönemin Erzurum Valisi Münir (Akkaya) Bey… “Paşam… Benim elbisem size uyar” dedi… Gerçekten de uydu.
Atatürk’ün ilk sivil kıyafeti… Erzurum Kongresi sırasında giydiği takım elbiseli fotoğrafı… Erzurum kongre binasında.
Sivil kıyafetli Mustafa Kemal Paşa’nın fotoğrafının önünde… Fotoğraf çektiren o kadar çok ki.
***
EY VEFA!
Erzurum… Kongre binasının bakıma ihtiyacı vardı… Kongre Caddesi, çukurlarla doluydu. Sivas… Kongre binası dökülüyordu… Eksiği gediği çoktu.
Cemil Çiçek… Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı iken… İki kongre binasına el attı. TBMM bütçesinden… Milli saraylar bütçesinden… Devletten… Kaynak yarattı. Erzurum’a… Sivas’a para yolladı.
Görev süresince bu konuyu sürekli takip etti… Sık sık Erzurum’a, Sivas’a gitti. Geçen ay Sivas’taydık… Şimdi Erzurum’dayız.
Bu iki şehirde… Kongre binalarının bir köşesinde… Cemil Çiçek’in adını aradık… Bir not… Katkısı için teşekkür cümlesi bulamadık.
Ve… “Ey vefa” dedik: “Nerelerdesin?”
Dadaşlar diyarından notlara yarın devam edeceğiz.
