İşyerinde din, dil, cinsiyet gibi kişisel özelliklerinden dolayı ayrımcılığa uğrayan çalışanların bir dizi hakkı bulunuyor. Ayrımcılığa uğrayan çalışanlar ne yapmalı, hangi adımları atmalı? Tüm detaylar İŞ’İN DOĞRUSU’nda…
İş yerinde ayrımcılık nedir?
Ayrımcılık, çalışanların özelliklerinden dolayı diğer bireylerden daha farklı haksız, kötü davranış, eylem, davranış, karar ve ihmallerdir.
İş yerinde ayrımcılığın işaretleri nelerdir?
Ayrımcılığın işaretleri, işveren ve yöneticiler tarafından meslektaşlarına kıyasla adil olmayan bir şekilde muamele görme, işle doğrudan ilgili toplantılardan dışlanma, çalışan hakkında engellilik, kültür ve dinle ilgili olumsuz yorum, haksız kural ve politikalar olarak sıralanabilir. Örneğin, istihdam başvurusunu gebelik, annelik ve çocuk bakımı gerekçeleriyle reddedemez. Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.
Ayrımcılığa karşı durmak için neler yapılabilir?
Ayrımcılık olaylarıyla ilgili tarih, tanıklar başta olmak üzere not alıp kayıt tutulmalı. İstihdam ve insan hakları öğrenilmeli, ruh sağlığı desteği alınmalı.
Ayrımcılığa uğrayan çalışanlar, öncelikle iş yerlerinin iç mevzuatı çerçevesinde ilgili mercilere başvurabilir. Yaşanan durum amir veya insan kaynaklarıyla görüşülmeli. İç mevzuat yetersiz kalırsa, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na şikâyette bulunulabilir. Etkili bir diğer hukuki yol ise Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna (TİHEK) başvurmaktır.
Ayrımcılığa maruz kalan çalışmaktan kaçınabilir mi?
Mevzuata göre, çalışanlar iş yerinde psikolojik veya fiziksel sağlığını tehdit eden bir ayrımcılığa maruz kaldıklarında çalışmaktan kaçınma hakkına sahiptir. Şikâyette bulunduğunuz için işten çıkarılamazsınız. Hakları yasal olarak korunur.
İş yerinde ayrımcılık nasıl ispatlanır?
İş yerinde ayrımcılıkla karşılaşan bir çalışan, ilk olarak durumunu yazılı olarak işverene bildirmeli.
Bu bildirim, işverenin savunma alması ve gerekli araştırmayı yapması açısından önemli. Ayrımcılığa uğradığını düşünen çalışan, tanık ifadeleri, e-postalar veya yazılı belgeler gibi kanıtları sunarak bu durumu mahkemeye taşıyabilir. Mahkeme sürecinde, işverenin ayrımcılığı sona erdirip çalışanın uğradığı maddi ve manevi zararları tazmin etmesi de talep edilebilir. Mahkeme, gerekli gördüğünde iş yerinde ayrımcılığın tespiti ve giderilmesi için bilirkişi raporu talep edebilir.
Ayrımcılık tazminatında ispat yükü kimdedir?
İş Kanunu’na göre işçi, iş yerinde ayrımcılık yaşadığına dair yeterli delillere sahipse, işverenin eşit davranma ilkesine aykırı davrandığını kanıtlamak zorunda.
Ancak, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle yükümlü olmaktadır.
Eşit davranmama tazminatı ne kadardır?
İş ilişkisinde veya sona ermesinde eşit davranılmadığı ve ayrımcılık yapıldığında işçi, 4 aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. Sözleşmede buna aykırı hüküm olsa dahi sözleşme kuralları geçersiz sayılır.
Kötü niyet tazminatı hangi durumlarda istenir?
İş Kanunu’ndaki iş güvencesi hükümleri dışında kalan işçilerin iş sözleşmesinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işçiye bildirim süresinin 3 katı tutarında kötü niyet tazminatı ödenmekte. İş sözleşmesi işveren tarafından kötü niyetli olarak feshedilirse kendisine yaptırım uygulanmakta.
Ayrımcılık tazminatı için zaman aşımı süresi ne kadardır?
İş Kanunu’nda zaman aşımı süresi kötü niyet tazminatı ile eşit davranma ilkesine ayrılık (ayrımcılık) sonucunda ödenecek tazminata ilişkin zaman aşımı süresi 5 yıldır.
